Geçmişin Batık İzleri: Yenikapı Batıkları Maket Sergisi

Yenikapı batıkları Projesi kapsamında, Yrd.Doç.Dr. Işıl Özsait-Kocabaş tarafından gerçekleştirilen sergi, Yenikapı batıklarının araştırma maketleri, maketlerin yapım aşamalarını gösteren poster sunumlar ile batıkların in situ durumunu belgeleyen fotoğraflardan oluşmaktadır.

Yenikapı batıkları araştırma maketleri, batıklarının gerçek boyutlarını belirleme amacıyla yapılmış rekonstrüksiyona yönelik bir ön çalışmadır. Bu çalışmada batıkların in situ durumda alınan Total Station ölçümlerinin AutoCAD programında yapılan çizimleri, foto-mozaikleri ve arazi fotoğrafları değerlendirilmiştir. Tamamlama çizimlerine, gemi gövdelerinin uzunlamasına aksından iki yanının simetrik olması gerekliliğinden yola çıkılarak başlanmıştır. Plan ve kesitler üzerinde, sancak tarafındaki mevcut kaplama hatları iskele tarafına; iskeledekiler sancak tarafına taşınmıştır. Aynı şekilde eğri kolları, sağlam kısımlarının enine simetrisinde tamamlanmıştır. Bu şekilde, çizim üzerinde taşınarak uzatılan, plan ve kesitlerde çakıştırılarak bulunan eksik kısımlar, gövde biçimini geliştiren kaplama armuzları, eleman ölçümlerindeki orantısal artışlar ve açılar ile desteklenmiş; tekne ve gemilerin boyutları hakkında önemli bilgiler sağlanmıştır. Gerçekleştirilen çizimlere göre, tekne ve gemilerin 1:20 ölçeğinde birer maketi yapılmıştır.

MAKET YAPIM AŞAMALARI

Maket çalışmalarına, tamamlaması yapılmış olan omurga ve eğri çizimleri ile Rhinoceros programında açılımları yapılmış kaplama çizimlerinin 1:20 ölçeğinde çıktıları alınarak başlanmıştır. Her bir ahşap elemanın ölçekli çıktısı orijinal kalınlığına uygun balsa ağacı üzerine çizilmiş; daha sonra hassasiyetle kesilmiştir. Birleştirme işlemine öncelikle eğrilerin omurga üzerine iğneler ile tutturulmasıyla başlanmıştır. Daha sonra mevcut eğrilerin bir kısmı ve olması gereken yüksekliğe tamamlanmış model eğrileri omurga üzerine yapıştırılmıştır. Omurgaya yapıştırılan bu parçaların aralarına diğer mevcut eğriler, çizimlerine göre belirlenen orijinal yerlerine eklenmiş; kaplama tahtalarının açılım çizimlerine göre kesilen balsa plakalar bu eğrilerin altına yerleştirilerek sabitlenmiştir. Tekne ve gemilerin hesaplanan uzunluk ve genişliği ile kaplamaların yükselme açılarına göre belirlenen küpeşte hattı ince balsa plakadan kesilmiş; eğriler ve omurgaya tutturulmuştur. Çalışma sonunda, tekne ve gemilerin olması gereken boyutlarını belirleyen hatlar siyah renge boyanarak, günümüze ulaşan orijinal kısımlar vurgulanmıştır.

Yrd.Doç.Dr. Işıl Özsait-Kocabaş’ın, 2 yıllık çalışması sonucunda yaptığı 21 adet maket, Theodosius Limanı’nda yaklaşık 600 yıllık bir süreçte farklı zamanlarda batmış olan tekne ve gemilerin boyutsal ve biçimsel çeşitliliğini, üç boyutlu ve karşılaştırmaya müsait ölçekte izleme olanağı sunmaktadır. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sualtı Kültür Kalıntılarını Koruma Anabilim Dalı Sualtı Laboratuvarı Çok Amaçlı Salonu’nda 22 Kasım-8 Aralık 2017 tarihleri arasında ziyaretçileriyle buluşan serginin düzenlenmesinde Yenikapı Batıkları Projesi Ekibinden Hilal Güler, Cem Akgün, Emre Şener ve Mehmet Sağır katkıda bulunmuştur.