Batıkların Yerinden Kaldırılması

Arazide belgeleme işlemlerinin tamamlanmasının ardından, gemileri oluşturan ahşap elemanların araziden kaldırılması prosedürü uygulanmıştır. Birleştirme detayı gözükmeyen parçaların ayrılması ile gemilerin yapım tekniklerinin ve konstrüksiyon detaylarının belirlenmesi, ayrıca konservasyon sırasında parçaların tümüne sağlamlaştırma ve koruma maddelerinin emdirebilmesi amacıyla batık elemanlarının demonte edilmesine karar verilmiştir. Çalışmalarımızda genelde ilk olarak iç kaplamaları, ardından gemilerin iskeletini oluşturan ve “eğri” olarak isimlendirilen gemi elemanları demonte edilmiştir. Bunun için demontaj aşamasının başlangıcında ayrılacak parçanın fiziksel birlikteliğini sağlayan bağlantı elemanlarının hassas yöntemlerle sökülmesi gerçekleştirilmiştir.

Ekibimiz tarafından geliştirilen söz konusu yöntemler batığın arazideki konumu ve korunma durumu dikkate alınarak tercihen kullanılmaktadır. Kullanılan yöntemlerin ortak amacı ahşap elemanların orijinal açılarının mümkün olduğu kadar korunmasıdır. Uzun sürecek konservasyon prosedüründe ahşap elemanların şekilsel deformasyonunun da önüne geçen taşıyıcı konstrüksiyonlar ayrıca değişik amaçlarla ahşapların nakliyesinde de çok faydalı olmuştur. Demonte edilen ve ölçülerine göre imal edilen kasalar içine yerleştirilen desteklenmiş gemi elemanları, Yenikapı kazı alanı yakınında, toplam 3 bin metrekarelik alanda kurulan İstanbul Üniversitesi Yenikapı Batıkları Araştırma Merkezi’nde inşa edilmiş tanklarda koruma altına alınmıştır.

Negatif Kalıp Yöntemi

Bu yöntemde ilk olarak kaldırılacak kaplama tahtasının negatif kopyası, yine ahşap malzeme kullanarak hazırlanmıştır. Bu konstrüksiyonlar geminin içine, kaldırılacak kaplama tahtalarının üzerine yerleştirilerek, strafordan yapılan “ataçlarla” tek tek sabitlenmiştir. Böylece kaplama tahtası hazırlanan negatif kalıp üzerine alınarak koruma altına alınabilmiştir.

“L” Formlu Taşıyıcılar

“L” formlu taşıyıcılar, özellikle kaplama tahtalarının kaldırılmasında kullanılmıştır. Kaldırılacak kaplamanın altındaki kumun alınarak işe başlanmış ve taşıyıcı ile kaplama arasında boşluk kalmayacak şekilde, kaplama altına hazırlanan “L” profilin yerleştirilmesiyle işleme başlanmıştır. Kaplama altına yan yana yerleştirilen “L” taşıyıcılar üstlerinden geçirilen 5×10 ölçülerinde boyuna ahşaba bağlanarak sabitlenmiştir. Daha sonra da konstrüksiyonun uygun yerlerinden tutan uzmanlar kolayca imal edilen kasanın içine eseri yerleştirerek yerinden kaldırma işini bitirmişlerdir.

Epoksi ile destekleme

Çok ince ya da dağılgan ahşapların kaldırılmasında epoksi desteklerden faydalanılmıştır. Geliştirilen uygulama çerçevesinde, kaldırılacak ahşap üzerine ince alüminyum folyo serilerek üzerine epoksi malzeme uygulanmış ve kalıpları çıkartılmıştır. Hızlı donan özellikte olan epoksinin alüminyum folyonun üzerine sürülmesinin ardından elyaf kumaş ile desteklenmiştir. Elde edilen bu kalıplar yardımı ile ince ya da dağılgan gemi elemanları araziden kaldırılmıştır.

Kütle olarak kaldırma

Bazı gemi ahşaplarının demonte edilmeden araziden birlikte kaldırılmasına karar verilmiştir. Bu amaçla yüksek yoğunluklu strafor ile alttan desteklenen gemi elemanlarının yerinden kütle olarak kaldırılması gerçekleştirilmiştir.